Signalen van witwassen via cryptocurrency

Publicatiedatum 24-01-2022, 15:09 | Verdiepende artikelen

Virtuele valuta worden geregeld in verband gebracht met witwassen. Poortwachters dienen alert te zijn op de risico’s. Maar welk signalen kunnen wijzen op witwassen met virtuele valuta?

Het in 2017 opgerichte Europol Financial Intelligence Public Private Partnership (EFIPPP) is het eerste internationale mechanisme voor het delen van informatie op het gebied van de bestrijding van witwassen, terrorismefinanciering en economische criminaliteit. Dit samenwerkingsverband brengt onder andere financiële instellingen met een voetafdruk binnen en buiten de grenzen van de Europese Unie samen. In deze overlegvorm wisselen vertegenwoordigers van Financiële Instellingen, Financial Intelligence Units en onderzoeksinstanties onderling informatie uit betreffende waargenomen witwasfenomenen. Daarmee ondersteunen zij binnenlandse publiek private samenwerkingsverbanden, bouwen een gemeenschappelijk inlichtingenbeeld op en begrijpen criminaliteitsdreigingen en -risico’s beter.

Onlangs deelde de EFIPPP op het Europol Platform voor Experts (EPE) een document met signalen op het vlak van virtuele valuta die kunnen duiden op witwassen.

Deze lijst van signalen delen wij hieronder met u, ze zijn mogelijk bruikbaar voor toepassing in systemen en procedures om daarmee effectief financiële criminaliteit te detecteren.
De lijst is geenszins uitputtend en wij verwelkomen nieuwe signalen om aan deze lijst toe te voegen, hoe dit kan leest u onderaan dit artikel.

Bovenal blijft het uiteraard van belang grondige customer due diligence (CDD) uit te voeren en klanten van Cryptocurrency Service Providers te identificeren en zakelijke relaties die verband houden met virtuele valuta’s uit te sluiten wanneer er een aanzienlijk risico bestaat op schending van het ML/TF beleid of Sancties.

Ken uw klant (KYC) signalen van potentiële witwasactiviteiten

• Inconsistente verklaringen over de bron van fondsen die zijn gebruikt voor transacties en de aankoop van crypto-activa;
• Een cliënt wordt aangetroffen op open source forums of andere sites die hem/haar direct of indirect in verband brengen met darknet markten.

Financiële signalen van potentiële ML-activiteit

Transactie-signalen

In het traditionele betalingsproces is het alleen mogelijk een potentieel verband tussen de transactie en de virtuele activa vast te stellen door een tegenpartij te identificeren waarvan bekend is dat het een aanbieder van diensten op het gebied van virtuele activa is, of wanneer het verband expliciet wordt aangegeven in het doel van de betaling (zoals “betaling voor Bitcoin” of “BTC”).

• Het betalen van en/of de bereidheid tot het betalen van hoge provisies voor het omzetten (verkopen) van virtuele activa in ruil voor fiat, in vergelijking met de provisies die gewoonlijk door beurzen voor virtuele activa worden aangerekend. Op basis van transacties alleen kan doorgaans niet eenvoudig worden vastgesteld of de betaalde provisie hoog was, maar in combinatie met prijsinformatie over de gebruikte wisselbeurs kan dit doorgaans wel worden vastgesteld;
• Gebruik van cryptocurrency exchanges die basis antiwitwascontroles en -beleid (zoals Know-Your-Customer) ontberen – bedrijf als Chainalysis, dat blockchaingegevens en -analyse levert, stelt een lijst op van dergelijke exchanges voor hun klanten;
• Een rapport uit 2020 van CypherTrace geeft aan dat meer dan de helft van alle wereldwijde exchanges (56%) zwakke KYC-identificatieprotocollen hebben. Wisseldiensten in Europa, de VS en het VK worden beschouwd als de ergste overtreders.

• Het verzenden en ontvangen van grote bedragen naar/van cryptocurrency platform. Wat kan worden verstaan onder ‘grote bedragen’ is uiteraard afhankelijk van de Financiele instelling en het klantprofiel;
• Smurftechnieken om fondsen te splitsen en te storten op een groot aantal bankrekeningen met fondsen die uiteindelijk worden gebruikt voor de aankoop van cryptocurrency van particuliere verkopers die zich in verschillende landen bevinden;
• Gebruik van Bitcoin/cryptocurrency-automaten om fiatgeld in cryptocurrency’s wit te wassen via geldautomaten, voornamelijk als ze ergens in een tijdelijke gelegenheid zijn geïnstalleerd, zoals in een popup store of in combinatie met een event;
• Transactie met een of meer crypto-activa (bijv. Bitcoin) in combinatie met andere verdachte rekeninggedragingen en -activiteiten;
• Buitensporig aantal overboekingen door derden die snel worden afgeboekt naar bedrijven (kunnen ook 1-pitters of niet geregistreerde bedrijven niet), die als een soort ‘illegale’ handelaar werken ten behoeve van de daadwerkelijke aankoop en verkoop van crypto’s;
• Bijschrijvingen op de rekening zijn in afgeronde bedragen, met rekeningactiviteiten die erop wijzen dat de klant een tussenpersoon is die criminele opbrengsten verwerkt in cryptocurrency om opzettelijk controlesporen te versluieren en te proberen de fondsen legitiem te laten lijken;
• Fondsen die kort na het openen van een crypto account/aanmaken van een wallet adres worden gestort en kort daarna weer worden opgenomen in dezelfde cryptocurrency zonder gebruik te maken van platformfuncties (bijv. handel/margefinanciering) kan een aanwijzing zijn dat een platform wordt gebruikt om de herkomst van het vermogen te verhullen;
• Ongebruikelijke betalingen door derden gevolgd door verplaatsing van fondsen naar rekeningen die vervolgens snel worden overgemaakt naar cryptocurrency-wisselbedrijven;
• Betaling in cryptocurrency aan websites waarvan bekend is dat ze in verband worden gebracht met illegale activiteiten;
• Opbrengsten van de verkoop van cryptocurrency worden onmiddellijk in contanten opgenomen;
• Rekening lijkt te worden gefinancierd door onbekende en niet-gerelateerde stortingen door derden die geen duidelijke reden hebben;
• Transfers en stortingen waarbij één of meerdere crypto-activa in meerdere jurisdicties betrokken zijn;
• De hoeveelheid aangekochte crypto-activa is niet economisch of financieel verklaarbaar gezien het gemiddelde gebruik door de klant;
• Deelname aan een Initial Coin Offerings (ICO’s), wat het equivalent van de cryptocurrency-industrie is voor een Initial Public Offering (IPO). Vanwege hun ongereguleerde status en de anonieme aard van de betrokken transacties zijn ICO’s aantrekkelijk voor het witwassen van geld dat op criminele wijze is verkregen;
• Meerdere snelle transacties tussen meerdere crypto-uitwisselingsplatforms zonder duidelijk gerelateerd doel, wat kan duiden op pogingen om de chain of custody op de respectievelijke blockchains te doorbreken of de transactie verder te versluieren;
• Cliënt die bekende transactieactiviteiten heeft met crypto exchanges maakt een transactie buiten patroon die veel hoger is dan wat wordt verwacht;
• Cliënt die een grote en unieke transactie verricht naar een cryptocurrency exchange;
• Overdracht van fonds naar/van een peer-to-peer (P2P) platformen, die los staan van grote gecentraliseerde exchanges. Gebruikers zijn vaak niet verplicht om persoonlijke identificatiegegevens te verstrekken;
• Cliënt koopt grote hoeveelheden cryptocurrency die niet passen bij beschikbaar vermogen of in overeenstemming zijn met zijn of haar historische financiële profiel;
• Gebruik van geldezel, die een rekening opent bij een bank, fondsen stort op de rekening van de geldezel vanuit een criminele bron, geldezel brengt de illegale fondsen over naar een rekening van een derde partij en kan worden omgezet in een cryptocurrency – zie voorbeeld hieronder van witwassen via geldezel;

Darknet

Cryptocurrency is een populair middel om geld over te maken naar, van en binnen darknet marktplaatsen. Blockchain analyse-instrumenten kunnen helpen bij het identificeren wanneer fondsen direct of indirect worden verzonden en/of ontvangen van een darknet wallet adres.

• Een gebruiker ontvangt vaak fondsen van, of stuurt fondsen naar, darknet wallet-adressen die accumuleren tot grote waarden;
• Een significant percentage van de stortingen van een gebruiker op een beurs is afkomstig van darknet marktplaatsen;
• Een significant percentage van de opnames van een gebruiker van een exchange resulteren in transacties met darknet marktplaatsen.

Leveren deze signalen informatie op over verdachte transacties? Uiteraard moeten deze worden gemeld bij de FIU.

Het AMLC en Europol verwelkomen alle beschrijvingen van fenomenen, strategische informatie en geanonimiseerde feedback over alle informatie die uit deze EFIPPP-signalen naar voren komt. Neem daarover contact op met Erik Reissenweber van het AMLC, ej.reissenweber@belastingdienst.nl.