Ga direct naar de inhoud
Ga direct naar de footer
Wat is witwassen met goud?
Publicatiedatum 30-08-2023 | Laatste update 31-05-2024
Goud is booming, en niet alleen bij de eerlijke handelaar of belegger. Ook de crimineel heeft goud ontdekt. Met goud zijn criminelen in staat om veel waarde te verplaatsen. Tegelijkertijd is de herkomst van goud moeilijk traceerbaar te maken. Dit maakt van goud een uitermate geschikt product om mee wit te wassen.
Hoewel goud noch het meest zeldzame noch het meest waardevolle metaal is, geldt het al sinds de tijd van de Egyptische farao’s als hét symbool voor welvaart en rijkdom. Van al het goud dat ooit is gewonnen zou nog zo’n 95 procent in omloop zijn. Goud is universeel, overal in de wereld kun je er mee betalen. Door de waardevastheid van goud is het een interessant product om in te beleggen. Ook voor criminelen is goud interessant. Zo wordt goud in het criminele circuit gebruikt als betaalmiddel en kan de criminele opbrengst worden omgezet in goud zodat het relatief makkelijk verplaatst kan worden.
Witwassen met goud
Goud heeft een hoge waarde en is compact. Stel dat een baartje goud van 1 kilo €55.000 euro waard is, en bedenk hoeveel groter het volume van €55.000 in contanten is. Dit maakt dat goud veel makkelijker is om te transporteren dan contant geld. Daarnaast is het relatief eenvoudig om goud om te smelten. Met een eenvoudige smeltinstallatie samengesteld uit producten verkrijgbaar bij de gemiddelde bouwmarkt kan je al aan de slag. Van een hoeveelheid ‘tweedehands’ sieraden, ook wel sloopgoud genoemd – omgesmolten tot een klompje, baartje of plaatje is de herkomst (oorspronkelijke samenstelling) al niet meer te achterhalen. Het gegeven dat goud een hoge waarde kent, compact is en dat wanneer eenmaal omgesmolten de oorsprong niet meer herleidbaar is, maakt van goud een interessant product voor criminelen om mee wit te wassen. Aangenomen wordt dat criminelen op deze wijze grote hoeveelheden contant geld ‘omzetten’ naar goud.
Moet de aankoop van goud in contanten gemeld worden bij FIU-Nederland? Goudverkopers (en andere bedroeps- en bedrijfsmatige verkopers van goederen) moeten transacties waarbij de contante betaling 10.000 euro of meer bedraagt melden mits er een vermoeden van witwassen is (subjectief criterium). Bij de verkoop van goud waarbij de contante betaling 20.000 euro of meer bedraagt moet er sowieso een melding gedaan worden (objectief criterium), ongeacht of er een vermoeden van witwassen is.
Witwassen met goud, voorbeelden
Sloopgoud
Bij goudwinkeltjes, vaak wat kleinere ondernemingen, kan goud worden ingeleverd door particulieren tegen contante betaling. Het goud wordt door de handelaar verzameld, soms doorverkocht, maar vaker omgesmolten door de handelaar zelf. De door de handelaar gevoerde gebrekkige administratie maakt het opmaken van een volledige goederenbeweging (ter controle op de naleving van wettelijke vereisten met betrekking tot administreren) door de Belastingdienst haast onmogelijk, en de herkomst van het goud is door het omsmelten niet meer herleidbaar. Daar ontstaat de ruimte voor criminele vermenging. Het goud aangeschaft met geld van criminele herkomst ‘lift’ zodoende mee met het eerlijke goud. Het omgesmolten goud wordt door de handelaar doorverkocht met gesloten beurs aan een handelaar met een groothandelsfunctie. Dit is vaak een handelaar met een internationaal netwerk.
Handel met gesloten beurs is het tegenover elkaar wegstrepen van gewicht minus een percentage bemiddelingskosten. Er komt geen fysiek of giraal geld aan te pas. Dit wordt vaak toegepast tussen handelaren onderling.
In voorkomend geval wordt van zo’n internationaal netwerk gebruik gemaakt om goud in grote hoeveelheden – vaak tientallen kilo’s per zending – naar bijvoorbeeld Dubai uit te voeren. Daar worden van het sloopgoud nieuwe sierraden geproduceerd die terug komen naar Nederland. Wanneer gebruikt wordt gemaakt van de handel met gesloten beurs is dit vaak het moment dat de handelaar met de groothandelsfunctie wordt betaald met een gedeelte van de nieuw geproduceerde sierraden. Ervaring leert dat er vaak grote hoeveelheden goud achterblijven in het buitenland. De eindbestemming van het goud blijft dan onbekend en er wordt aangenomen dat er op deze manier ook (criminele) betalingen worden verricht.
De sierraden die terug komen naar Nederland worden vaak verkocht in de goudwinkeltjes, maar verondersteld wordt dat sierraden ook direct weer worden omgesmolten en dat het zojuist beschreven proces opnieuw begint. Daarbij is in het verleden meermaals vastgesteld dat de facturen van inkoop en verkoop vaak niet met elkaar overeenkomen. Zo wijkt bijvoorbeeld de datum, het gewicht, de omschrijving of het bedrag telkens een beetje af van dat wat in de administratie staat verantwoord. Hierdoor is het lastig om concreet in kaart te brengen welke activiteiten een onderneming exact verricht. Daar ontstaat een cyclus: een vorm van een zwarte of criminele onderstroom. Dit probleem doet zich regionaal, nationaal en internationaal voor: lokaal ingekocht goud wordt omgesmolten en al dan niet met tussenkomst van een groothandel de grens over gebracht. Zowel de lokale handelaar als de groothandelaar nemen bij dit proces een belangrijke rol in. Hier ontstaat het risico van witwassen, enerzijds door de aanschaf van goud met crimineel geld, anderzijds door het verplaatsen van criminele waarde via goud middels de (goud) goederenstroom. Ook wel Trade Based Money Laundering genoemd.
Verplaatsen van waarde
Neem het witwassen van de opbrengsten van drugshandel via goud. Er wordt vanuit Zuid-Amerika in grote hoeveelheden cocaïne gesmokkeld naar Europa, zo ook naar Rotterdam. In Nederland wordt de cocaïne verkocht tegen contanten. Deze contanten worden omgezet naar goud. Dit goud wordt over de weg in verborgen ruimtes naar Duitsland gesmokkeld. Daar vindt het goud zijn weg – vaak via een ander Europees land – naar bijvoorbeeld Turkije. Vanuit Turkije vindt de betaling plaats van de cocaïne aan Zuid-Amerika.